Diplomatieke contactdagen 2016

Mijnheer de voorzitter van het Directiecomité,

Geachte ambassadeurs,

Ik ben blij dat jullie dit jaar aanwezig zijn op de diplomatieke contactdagen. Sommigen onder jullie heb ik vorig jaar al mogen ontmoeten, anderen zal ik tijdens mijn volgende opdrachten nog ontmoeten.

Het voorbije jaar was zeer bewogen, in België en in de rest van de wereld.

Ook het komende jaar zit vol belangrijke uitdagingen.

Drie thema’s zullen in de komende weken en maanden een groot deel van onze energie opeisen: onze sociale en economische situatie, onze veiligheid en de vluchtelingencrisis.

Alle thema’s hebben gevolgen voor onze internationale relaties, en voor jullie opdrachten.

De verbetering van de competitiviteit is de beste manier om jobs te creëren. Eén van onze voornaamste problemen is de loonhandicap. Ten opzichte van onze drie buurlanden (Frankrijk, Duitsland, Nederland) vertonen we sinds 1996 een loonhandicap van 2,9%.

Een loonhandicap van 2,9%, dat is enorm voor een potentiële investeerder. Als we dit niet hadden aangepakt, waren er zeker potentiële jobs verloren gegaan.

We moesten ingrijpen.

Om deze handicap weg te werken, heeft de regering vanaf 2015  een eenmalige en sociaal gecorrigeerde indexsprong beslist.

Mijnheer de voorzitter van het Directiecomité,

Geachte ambassadeurs,

Het werk dat sinds een jaar door deze regering is geleverd, begint zijn vruchten al af te werpen.

Er zijn de laatste weken namelijk heel wat zeer bemoedigende cijfers vrijgegeven door verschillende officiële instellingen (NBB, Planbureau, Centrale voor kredieten, RVA, Eurostat etc.).

Wat wil dat concreet zeggen?

• De creatie van 50 000 tot 60 000 nieuwe jobs wordt voorzien tegen 2016.
• De gemiddelde werkloosheid is in 2015 gedaald met meer dan 6% ten opzichte van 2014.
• Het consumentenvertrouwen is sterk toegenomen sinds eind 2014 en heeft het hoogste niveau bereikt sinds 2011.
• Het vertrouwen van de bedrijven blijft stijgen sinds januari 2015.

Er wordt voorzien dat de groei van de export van goederen en diensten 3,4% zal bereiken in 2015 en 4,6% in 2016.

Op Europees niveau hebben we onze geloofwaardigheid hersteld. De Europese Commissie, de OESO, het IMF, de Eurogroep en de ratingbureaus juichen onze hervormingen unaniem toe en moedigen ons aan om door te gaan.

De Europese Unie blijft uiteraard de katalysator van onze groei. België blijft werken aan de verdieping van de interne markt en pleit voor de uitdieping van de Economische en Monetaire Unie. De euro moet worden verdedigd. De muntunie kwam in gevaar door de Griekse crisis, en ik hoop dat we er collectief lessen uit kunnen trekken om vooruit te gaan.

De macht van de Europese Unie als economische speler op het internationale toneel moet ons ook als springplank dienen. Uit de onderhandelingen over vrijhandelsovereenkomsten met de Verenigde Staten, Japan of India kan België maximaal voordeel halen.

Mijnheer de voorzitter van het Directiecomité,

Geachte ambassadeurs,

Situatie in België

De migratiecrisis waarmee we worden geconfronteerd, is de ergste sinds 1945. Volgens het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties zou het aantal vluchtelingen, asielzoekers en ontheemden in de hele wereld in 2015 voor de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlog de 60 miljoen overschrijden.

Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) zijn er meer dan 1 miljoen personen naar Europa gekomen in 2015. Ongeveer 850 000 hebben dit gedaan via Griekenland vanuit Turkije.

Ze komen voornamelijk uit Syrië, Afghanistan, Irak, Pakistan en Iran.

De migratiecrisis is vooral een menselijk drama. In 2015 zijn 3 771 migranten om het leven gekomen op de Middellandse Zee. Voor diegenen die de oversteek hebben overleefd, is de tocht nog niet afgelopen.

In 2015 zijn er in België 35 476 asielaanvragen ingediend. Dat is het dubbele ten opzichte van 2014. Wij zijn het achtste Europese land in termen van ingediende asielaanvragen per inwoner. Wat deze migratiecrisis onderscheidt van de eerdere, is voornamelijk de erkenningsgraad die nooit eerder geziene niveaus bereikt. Vroeger lag dat percentage tussen 20 en 23%. In 2015 was dat 60%.

België leeft zijn opvang- en beschermingsverplichtingen na. De meerderheid van de Syriërs (97,6%), Eritreeërs (94%), Somaliërs (81,8%), Afghanen (77,3%) en Irakezen (72,2%) die bij ons asiel hebben aangevraagd, hebben het vluchtelingenstatuut of het subsidiaire beschermingsstatuut gekregen.

Om het hoofd te bieden aan deze stromen heeft de regering extra opvangplaatsen gecreëerd: 35 000 deze maand ten opzichte van 18 345 in juni 2015. Alle betrokken diensten werden versterkt en draaien op volle capaciteit. Maar de crisis is niet voorbij. Vanaf de lente zullen de oversteektochten over de Middellandse Zee opnieuw beginnen en zal de migratiedruk nog toenemen.

Binnen de Unie

De crisis treft de lidstaten niet allemaal op dezelfde manier. Italië en Griekenland spelen een hoofdrol. De landen van het Noorden en het Westen zijn de bestemming. Sommige landen van Centraal-Europa fungeren als doorlaatposten. Elders zijn de cijfers meer bescheiden. De gevoelige punten, de noden en de publieke opinies zijn dus erg uiteenlopend.

België heeft expliciet gepleit voor een gezamenlijke aanpak van de migratiecrisis, en heeft de nadruk gelegd op verantwoordelijkheid en  solidariteit. Zoals u weet, was dit laatste punt bijzonder omstreden. Er waren hevige discussies tussen staatshoofden en regeringsleiders. Maar ik blijf van mening dat de solidariteit binnen de Europese Unie niet van één kant moet komen. Ze geldt voor de samenhang, voor de landbouw, maar ook voor de migratie.

Er werden relocalisatie- en hervestigingssystemen ingevoerd, soms met veel moeite. Ze zijn moeilijk om uit te voeren, maar ze blijven tot nog toe de beste oplossing om de inspanningen eerlijk te verdelen onder iedereen.

De externe dimensie

De Unie heeft ook snel gewerkt aan de externe dimensie van de migratie, zowel in Afrika als in het Midden-Oosten.

Het is de aanpak van de drie D’s (Diplomatie, Development en Defensie), die nodig is om de oorzaken van de migratie aan te pakken. De conflicten, het geweld en het niet respecteren van de mensenrechten en de rechtsstaat zijn de eerste factoren die ervoor zorgen dat de vluchtelingen beginnen aan de tocht. Maar het gebrek aan hoop, de ellende en de honger of zelfs de klimaatverandering zijn ook bepalende factoren.

Er is een algemene aanpak nodig, hoe complex ook.

In de aanpak van de Unie werd een specifieke inspanning geleverd voor Turkije. Ankara vangt net als Beiroet en Amman een groot aantal Syrische vluchtelingen op.

Turkije is ook het vertrekpunt richting Europa. Samen met Turkije werd een routekaart goedgekeurd. Er zouden financiële middelen kunnen worden vrijgemaakt om de opvang van de Syrische vluchtelingen te ondersteunen.

Maar ikzelf verwacht van Turkije dat het resultaten boekt in zijn inspanningen om de illegale migratie onder controle te krijgen en de mensenhandelaars aan te pakken.

De kern van de crisis bevindt zich uiteraard in Syrië zelf. Daar is er ook geen eenvoudige oplossing.

Ik hoop dat we een positief proces kunnen opstarten. We moeten in elk geval de Speciaal Gezant Staffan de Mistura en de onderhandelingen blijven steunen.

Resolutie 2254 van de Veiligheidsraad van december 2015 toont een vooruitgang in de inspanningen van de internationale gemeenschap.

Ik hoop dat de spanningen tussen Iran en Saoedi-Arabië enerzijds en tussen Rusland en Turkije anderzijds het proces niet in gevaar zullen brengen.

In Syrië kan er enkel vrede komen door twee parallelle wegen te volgen. Onderhandelingen om de democratie op te leggen enerzijds, en de strijd tegen Daesh opvoeren anderzijds.

België biedt hier bijzondere steun aan Irak. Ik denk onder meer aan de opleiders die werken met de strijdkrachten, maar ook aan onze F16’s die vanaf juli 2016 voor een jaar zullen terugkeren naar de regio.

Ik ben me ervan bewust dat België het voorwerp heeft uitgemaakt van een echte bashing in sommige landen als gevolg van de aanslagen. Dit negatieve imago moeten we zo snel mogelijk ombuigen.

Ook hier wil ik jullie vragen om alle nodige energie te besteden aan de verbetering van het imago van België. Nee, België is geen rechteloos gebied.

Ja, wij nemen maatregelen en we boeken resultaten.

Dat brengt me ten slotte tot de rol die België wil spelen in de wereld en tot onze kandidatuur voor een niet-permanente zetel in de Veiligheidsraad.

Ons land moet fier zijn op de inspanningen die ze levert om zijn waarden te verdedigen. Het verdedigen van de democratie, van de vrijheid, van de mensenrechten en het verwerpen van geweld en van obscurantisme is onze strijd.

Te midden van een wereld die verandert, tegenover de uitdagingen van de economische crisis, de conflicten, de vluchtelingen, de strijd tegen de klimaatverandering of het terrorisme, moeten we terugkeren naar deze fundamentele waarden om ons denken en onze actie te sturen.

Dat maakt ook deel uit van onze eigenheid. Dat vormt ons imago in de wereld. Dat geeft uiteindelijk zin aan onze internationale actie, die niet enkel bestaat uit de verdediging van onze belangen, maar ook ons idee van het gemeenschappelijk goed en onze universele waarden.

Een campagne voor de Veiligheidsraad is nooit op voorhand gewonnen. Het is een werk van lange adem dat ons allen moet mobiliseren. Het is een uitdaging, en ik nodig jullie uit om deze samen aan te gaan.

Bedankt voor jullie aandacht.